قبل نوشت : تاریخ نگارش این یادداشت بعد از دیدار والیبال ایران و آمریکا و قبل از بازی ایران و لهستان است

 

پلورالیسم سربازان آمریکایی در آزادی .. !

مسابقه والیبال میان تیم کشورمان و آمریکا با پیروزی ارزشمند تیم کشورمان به پایان رسید و به وضعیت تیم ملی ما در جدول مسابقات گروه دوم لیگ جهانی سر و سامانی داد ؛ با این حال اما ظاهرا تبعات فرهنگی حاصل از این مسابقه به پایان نرسیده است و عملکرد و رفتار بازیکنان تیم آمریکا قبل از شروع مسابقه دو تیم به ویژه ممناعت از نوشیدن آب قبل از اذان مغرب به افق تهران  همچنان نقل محافل مجازی مخاطبان ایرانی است .به این خاطر ضرروی به نظر می رسد تا در اندک فرصتی به اندازه پارگراف های یک یادداشت به شناخت این رفتار بازیکنان آمریکایی و تببین فلسفی و جامعه شناختی این پدیده پرداخت.

1_ پارگراف نخست ؛ پلورالیسم چیست ؟!

برای پی بردن به فهوای کلام و اشرافیت بر ذات عمل نیاز است تا ابتدا اطلاعاتی مقدماتی در مورد پلورالیسم دینی کسب کرد؛ این پدیده نو ظهور که حدود نیم قرن از تولد آن می گذرد فرایندی طی سکولاریزه شدن است که با روند تسامح و تساهل به حیات خود ادامه می دهد .طبق دستورالعمل این پدیده جوامع و ملت ها به جای فاصله گرفتن از یکدیگر به دلیل آیین های مختلف با تسامح و تساهل به یکدیگر نزدیک می شوند و جامعه ای با اجتماع مومنان چند دین را به وجود می آورند و به تبع آن حکومت ها در اجرای قوانین به جای برتری دادن قوم یا دینی بر دیگر ادیان با احکام اعتباری حاصل توافق جمع ، حقوق مردم را تنظیم می کنند.این پدیده در دهه های اخیر تبدیل به نسخه ای درمانی و حیاتی بسیاری از کشور ها از جمله استرالیا ، هند ، ایرلند شمالی ، کانادا ...  و آمریکا شده است !

2_اجرای فرهنگ پلورالیستی در تئاتر ورزشگاه آزادی !

رفتار بازیکنان آمریکایی در ممناعت از نوشیدن مایعات قبل از اذان مغرب پیش دیدگان 12 هزار مسلمان ایرانی بی شک نه فقط یک هنجار و فرهنگ شخصی بلکه سرچشمه در فرهنگ عمومی و پلورالیستی آمریکایی ها دارد .حقیقت آن است که جامعه آمریکا یک جامعه ای دینی است که آیین های مذهبی آن طی سکولاریزه شدن یا کمرنگ شده است و یا دچار انحراف گردیده است و هر چند با محقق شدن هشدار کارشناسان مذهبی نسبت به پیامد های سکولاریزه شدن ؛ قشر امروزی و جوان آمریکایی کمتر سنخیتی با مذهب دارد اما روح دینداری همچنان در بخش عظیمی از جامعه آمریکا به طور فردی در جریان است و رفتار بازیکنان آمریکایی هم با الهام از همین فرهنگ پلورالیستی سرچشمه در رفتار دینی رایج در آمریکا دارد.

3_ پارگراف سوم ؛ دیدگاه اسلام در برابر پلورالیسم چیست ؟!

در دین مبین اسلام همواره تاکید فراوانی به صلح و دوستی شده است و پیروان آیین ها و مذاهب دیگر علاوه بر رسمیت داشتن مورد حمایت دین اسلام هم بوده اند. اما تفاوت فاحش دیدگاه اسلام نسبت به پلورالیسم آنجا است که از دیدگاه اسلامی تنها ادیان ابراهیمی مورد وثوق هستند و ادیان دیگر ساخته و پرداخته ذهن بشر است و سرچشمه ای زمینی و مادی دارند مثال بارز این ادعا عملکرد حضرت محمد (ص) در قبال دیگر ادیان رایج جهان عرب پس از فتح مکه است .رسول اکرم (ص) پس از فتح مکه تبعیت از آیین مسیحیت و یهود را برای پیروان آن مذاهب بلا مانع برشمرد اما تمامی ریشه های بت پرستی را خشکاند .تفاوت دیگر نگاه اسلامی دربرابر پلورالیسم اجرای قوانین حکومت ها است ؛ دین اسلام هر چند ادیان دیگر در یک اجتماع را مورد پذیرش می داند اما قوانین و حقوق مستقر بر یک حکومت را هم نیز دینی بر می شمرد در حالی که پلورالیسم با همزیستی مومنان چند دین به دلیل ممناعت از اختلاف نظر و شکاف در جامعه با کنار گذاشتن قوانین ادیان مختلف قوانین و احکامی خارج از دایره دین را تصویب می کند.

4_ دیدگاه شهید مطهری در برابر پلورالیسم

در زمان حیات شهید مطهری پلورالیسم آنچنان رونق نگرفته بود که مستقیما مورد نقد و بررسی این شهید متفکر قرار بگیرد ؛ اما در آثار شهید مطهری مطالبی بیان شده است که عینأ ریشه های فلسفی پلورالیسم را مورد نقد قرار می دهد .در جلد 24 کتاب مجموعه آثار شهید مطهری ، ایشان ضمن بازگویی واقعه تاریخی از سفر ملکه انگلستان به هند آنرا برخوردی نادرست با آزادی عقیده می داند و می نویسد : ملکه انگلستان در سفر به هندوستان به همه معابد رفت ، در همه جا احترام گزارد.وقتی می خواست به فلان بتخانه وارد شود قبل از آنکه به کفش کّن معروف برسد از بیرون کفشهایش را در آورد و گفت اینجا معبد است ، محترم است.با اینکه می گفت من خودم مسیحی هستم و بت پرست نیستم اما از باب اینکه یک عده انسانها این بت ها را محترم می شمارند ، من باید آنها را محترم بشمارم ، عقیده آزاد است " . شهید مطهری اینگونه رفتار ها را احترام به آزادی عقیده در حصار احساس میبیند و معتقد است آزادی عقیده باید بر اساس تفکر و تعقل باشد نه آزادی عقیده بر اساس دلبستگی و احساس همچنین شهید مطهری محبت واقعی را محبت توام با واقعیت می داند و معتقد است محبت واقعی راه سعادت بشر را نشان می دهد نه محبتی که صرفا تصدیق کننده افکار انسانها باشد(حتی اگر افکاری پوچ و ضد تفکر و تعقل باشد مانند احترام گذاشتن به آیین بت پرستان) .از نظر شهید مطهری محبت واقعی نه تنها ممکن است جاذبه ای نداشته باشد بلکه ممکن است سبب دفع نیز شود لذا فرهنگ پلورالیستی که بر پایه احترام و محبت به دیگر ادیان استوار است اینگونه در اندیشه های استاد مطهری نفی می شود.

5_ ماموریت پلورالیسم در دنیای معاصر چیست ؟!

همان طور که بیان شد پلورالیسم یا کثرت گرایی دینی پدیده ای است که با احترام گذاشتن به تمامی عقاید و ادیان در فرایند تساهل و تسامح ؛ جامعه ای از اجتماع مومنان چند دین را به وجود می آورد که قوانینی اعتباری که فرای فرهنگ دینی و ایدئولوژی است را بعنوان راه حل سازش و همبستگی بر جوامع حاکم می کند .حال اینکه این احکام مورد پذیرش همگانی جامعه از چه طریق و از چه کانالی مشخص می شود سرنخی مطمئن از وظیفه پلورالیسم در دنیای معاصر را در اختیار ما قرار خواهد اما قبل از اشاره به این کانالها باید به نقش فرهنگ و عقاید جوامع در تصویب احکام اعتباری اشاره کرد ، بی شک زمانی که قانونی بر اساس توافق جمعی تصویب می شود حتما یک وجه اشتراک فرهنگی میان موافقان آن قانون وجود دارد.اما فرهنگ خود نیز در جوامع پلورالیستی تحت هدایت بازو هایی از جمله سینما ، اینترنت ، ماهواره و رسانه است ، به طور مثال این امر را در نظر بگیرید که چگونه همجنس گرایی در برخی کشور ها نه تنها امروز آزاد شده است بلکه حقوق همجنس گرایان در بسیاری از کشور ها به رسمیت شناخته می شود این آزادی از آنجایی محقق شده است که پدیده پلورالیستی این اجازه را به جوامع می دهد تا با سلیقه ی که ریشه در فرهنگ صادراتی کشور های لیبرال دارد قوانین و حقوق ملت خود را تصویب کند.

به عبارتی دیگر پلورالیست امروز فضایی ایجاد کرده است تا کشور های قدرتمند نظام لیبرالیستی موفق شوند ایدئولوژی را در کشور های دینی کنار زنند و با استفاده از ابزار های فرهنگی خود دست به استعمار نوین ملت ها بزنند ، حال بدیهی است این فرهنگ نه تنها در دین ما بلکه در ملت ما هم قابل پذیرش نیست و امکان ندارد به واسطه محبت احساسی بازیکنان تیم والیبال آمریکا جنایت هایی که این کشور در طول جنگ تحمیلی و بعد از آن و با اعمال تحریم های ناجوانمردانه در حق ملت ایران کرده است به دست فراموشی سپرده شود.